สุภาษิต สํานวนไทย

สุภาษิต สํานวนไทย 

      ใช้ให้เป็น

         

         สุภาษิต หมายถึง คำกล่าวที่มีคติควรฟัง มีจุดมุ่งหมายเพื่อการสั่งสอน เตือนสติให้ได้คิด แบ่งออก                        เป็นสองประเภท คือ

                     1. เมื่ออ่าน หรือ ฟังแล้วสามารถเข้าใจเนื้อความได้ทันที โดยไม่ต้องแปลความหมาย                                ตีความหมายเช่น ไก่งามเพราะขนคนงามเพราะแต่

                     2. เมื่ออ่าน หรือ ฟังแล้ว ไม่สามารถเข้าใจเนื้อความนั้นในทันที ต้องนึกตรึกตรอง ต้อง                              แปลความ ตีความหมายเสียก่อนจึงจะทราบเนื้อแท้ของคำเหล่านั้น เช่น ผีบ้านไม่ดีผี                            ป่าก็พลอย

       สํานวนไทย จะมีความหมายโดยนัย เป็นลักษณะความหมายเชิงอุปมาเปรียบเทียบ จะไม่แปล                                ความหมายตรงตามตัวอักษร จึงฟังแล้วมักจะ ไม่ได้ความหมายของตัวมันเอง ต้องนำ                            ไปประกอบกับบุคคล กับเรื่อง หรือเหตุการณ์จึงจะได้ความหมายเป็น คติ เตือนใจเช่น                             เดียวกับคำที่เป็นสุภาษิต 

       คำพังเพย หมายถึง ถ้อยคำที่เรียบเรียงขึ้นมา แฝงคติเตือนใจหรือ ข้อคิดสะกิดใจให้นำไปปฏิบัติ                          ได้ เป็นความหมายกลาง ๆ คือ ไม่เน้นการสั่งสอน และ เนื้อหาของใจความนั้นก็ไม่                                 จำเป็นว่าจะต้องเป็นความดี หรือ ความจริงแท้ แน่นอน

สํานวน สุภาษิตไทย 

          1. กระดี่ได้น้ำ (As gay as a lark.)                                                                                                        ความหมาย ใช้เปรียบเทียบคนที่แสดงอาการดีอกดีใจตื่นเต้นจนตัวสั่น เกินงาม

          2. กิ้งก่าได้ทอง                                                                                                                                  ความหมาย คนเย่อหยิ่งจองหอง หรือลำพองตน เป็นการพูดติเตียนบุคคลผู้หลงผิดคิดว่าตน            ดีกว่าคนอื่น หรือคนที่มีฐานะด้อย เมื่อได้ดีแล้วลืมตัว ทำเย่อหยิ่งไม่นึกถึงคนที่เคยทำคุณแก่ตน

          

          3. ไก่งามเพราะขนคนงามเพราะแต่ง

            ความหมาย ความสวยงามเกิดขึ้นได้จากการปรุงแต่ง คนจะงามได้ก็ต้องแต่งตัวให้ดูดี

          4. ขี่ช้างจับตั๊กแตน

                     ความหมาย ลงทุนเสียมากมายเพื่อทำงานเล็ก ๆ เท่านั้น เป็นทำนองว่าผลประโยชน์ที่ได้           ไม่คุ้มกับที่ลงทุน

           5. เข้าเมืองตาหลิ่ว ต้องหลิ่วตาตาม 

                          ความหมาย ที่ใหนเขาประพฤติอย่างไร ก็ประพฤติตามเขาไปด้วย อย่าไปประพฤติขัด               แย้งกับเขา

          6. ขว้างงูไม่พ้นคอ  

                     ความหมาย มีภาระหรือมีเรื่องเดือดร้อน ทั้งของตนเองและที่เกี่ยวข้องอยู่ แต่ไม่สามารถ              จะแก้ไขให้รอดพ้นไปได้

          7. ข้าวใหม่ปลามัน 

                      ความหมาย สามีภรรยาที่เพิ่งจะแต่งงานกันใหม่ ๆ ย่อมจะอยู่ในระหว่างกำลังเสพสุขสม               รสมีรสชาติ

           

          8. คนล้มอย่าข้าม ไม้ล้มจึงข้าม  

                    ความหมาย คนที่เคยมีอำนาจและวาสนามาก่อน แต่ต้องตกต่ำลงก็อย่าเพิ่งไปคิดดูถูก                  เหยียบย่ำเข้า เพราะเขาอาจกลับฟื้นฟูขึ้นอีกได้ ไม่เหมือนไม้ที่ไม่มีชีวิตวางทิ้งไว้จะข้ามจะ                    เหยียบอย่างไรก็ได้

         9. คบคนพาลพาลพาไปหาผิด คบบัณฑิตบัณฑิตพาไปหาผล                                                              ความหมาย คบคนชั่ว คนชั่วก็ชักพาเราให้พลอยไปทำชั่วด้วย ถ้าคบคนดีมีความรู้ ก็ทำให้             เราได้รับผลดีหรือได้รับความรู้ดีตามไปด้วย

          10. คนรักเท่าผืนหนัง คนชังเท่าผืนเสื่อ  

                      ความหมาย คนที่จะรักเราจริง ๆ มีน้อยแต่คนเกลียดหรือคนชังเรามีเป็นส่วนมากกว่า

           ดอกกระดังงาไทย ไม่ลนไฟไม่หอม 

                  ความหมาย สิ่งใดก็ตามถ้าปล่อยทิ้งไว้เปล่า ๆ หรือไม่มีอะไรเกิดขึ้นก็เป็นสิ่งธรรมดา ไม่ดีหรือไม่เลว แต่ถ้าไปทำให้มีเรื่องขึ้น กลับดูเหมือนจะทำให้ดีกว่าเก่า ตามความหมายดังกล่าวนี้  เราจึงมักจะเอามาใช้เป็นสำนวนเปรียบเปรยว่า  หญิงสาวบางคนที่บริสุทธิ์ นั้นดูเป็นสิ่งธรรมดา ไม่มีอะไรเป็นจุดเด่น หรือ แปลกตา แต่ถ้าได้แต่งงานกับสามีหรือหย่าร้างกันไปก็เหมือน ดอกกระดังงาไทย ที่นำมาลนไฟด้วยเทียนผึ้งแล้วก็จะมีกลิ่นหอมโชย

          ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ 

                  ความหมาย  ดูวัวให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ ” ” ดูข้างให้ดูหน้าหนาว ดูสาวให้ดูหน้าร้อน ” ดังที่ได้ยินได้ฟังมาบ้างแล้ว แต่สำนวนที่ว่า ” ดูช้างให้ดูหาง ” นี้ มุ่งให้ดูหางช้าง  ที่บอกลักษณะ ว่า เป็นช้างดี หรือ ช้างเผือก เพราะที่ปลายหางของมันยังเหลือให้เห็นสีขาวอยู่ ตามเรื่องที่เล่าว่า  เวลาช้างพังตกลูก เป็นช้างเผือกสีประหลาด พวกช้างพลายและช้างพังจะช่วยกัน ” ย้อม ” กลายลูกมันเสีย ด้วยการใช้ใบไม้ หรือ ขี้โคนดำ ๆ พ่นทับ เพื่อมิให้คนรู้ว่า เป็น ช้างเผือกแต่จะมีส่วนที่ยังหลงเหลืออยู่นั่นก็คือหางของมันนั่นเอง

          เดินตามหลังราชสีห์ ดีกว่าเดินตามก้นสุนัข  

                   ความหมาย  เป็นสำนวนที่เพิ่งเกิดขึ้นในยุคปัจจุบัน  หรือ ไม่มีนานมานี้นัก เรืองอำนาจในสมัยนั้น โดยถือคติยอมเป็นสมัคพรรคพวกของผู้มีอำนาจราชศักดิ์  ดีกว่ายอมร่วมวง กับผู้ ที่ปราศจากอำนาจ หรือทรัพย์สินเงินทอง

         ได้แกง เทน้ำพริก 

                     ความหมาย เปรียบเทียบว่า  ได้ใหม่แล้วลืมคนเก่านั่นเอง มักจะใช้เป็นสำนวนเปรียบเปรย  ผู้ชายเราที่ได้ภรรยาใหม่ก็ทิ้งเก่าไปเลย คำว่า ” น้ำพริก ”  หรือ  น้ำพริกถ้วยเก่า  เราจะหมายถึงภรรยาเก่าโดยเฉพาะ ก็เหมือนอาหารที่เราทำแล้วไม่มีรสชาติหรือขาดอะไรไปบางอย่างนั่นเอง

          ถวายหัว 

                     หมายถึง ความจงรักภักดีต่อคนที่รักและเคารพจนเอาชีวิตเป็นประกัน,ยอมสู้ยอมตายถวายชีวิตให้ ตัวอย่าง ทหารรักชาติยิ่งชีพยอมสละชีวิตเพื่อชาติ

          ถอดเขี้ยวถอดเล็บ 

                    หมายถึง ละความเก่งกาจ,ความดุร้าย,เลิกแสดงอำนาจ เช่น วันนี้แม่ไม่ดุไม่ด่าสงสัยจะถอดเขี้ยวถอดเล็บแล้ว

           ถอนขนห่าน

                   หมายถึง การรีดภาษี,ขูดรีดประชาชน ความเป็นมาคือ สมัยก่อนทางฝั่งยุโรปขนห่านเป็นของมีค่าใช้ทำที่นอน หมอน รวมทั้งเครื่องบรรณาการ ห่านเวลาจะวางไข่จะใช้ขนของตัวเองมาทำรังชาวบ้านจะมาเก็บเอาขนของห่านไปขาย เมื่อความต้องการมีมากขนตามรังห่านมีไม่พอ ก็ต้องจับห่านมาถอนเอาเลยสร้างความเจ็บปวดให้กับห่าน

         ถอนหงอก

                  หมายถึงการที่ผู้ใหญ่โดนเด็กหรือผู้น้อยว่ากล่าวทำให้เสียหาย ไม่มีความเคารพนับถือผู้ใหญ่เช่น ผู้ใหญ่สั่งสอนเด็กว่าห้ามโกหกนะแต่วันหนึ่งผู้ใหญ่กลับโกหกเด็กเสียเองเมื่อเด็กรู้เข้าจึงว่ากล่าวผู้ใหญ่โดยไม่เกรงใจ

         ถีบหัวส่ง

                 หมายถึง ขับไล่,เสือกไส,ไล่ไปให้พ้น,ไม่ไยดีอีกต่อไปเช่น เมื่อหมดประโยชน์ก็ถีบหัวส่ง

          ถึงพริกถึงขิง

                 หมายถึงเต็มที่, เผ็ดร้อนถึงใจเช่น การถกเถียงการโต้วาทีนี้ถึงพริกถึงขิง

          ถึงลูกถึงคน 

                  หมายถึง ติดตามอย่างจริงจังใกล้ชิด เช่น นักข่าวติดตามการทำข่าวอย่างถึงลูกถึงคน, พิธีกรสัมภาษณ์แขกรับเชิญอย่างถึงลูกถึงคน

          ถูกเส้น 

                  หมายถึง เข้ากันได้, ชอบพอกัน, ถูกอกถูกใจ เช่น เธอคนนี้พูดคุยกับฉันได้ถูกเส้นมาก

          ถ่มน้ำลายรดฟ้า

                 หมายถึงดูหมิ่นหรือคิดร้ายกับผู้ที่เป็นที่เคารพของคนทั่วไปหรือมีฐานะสูงกว่าตน อนาคตอันใกล้จะเกิดผลร้ายกับตนเช่น ชอบแขวะชอบพูดเสียดสีกับคนที่ชอบทำความดีว่าเป็นการสร้างภาพ ทั้งๆที่ตัวเองไม่ทำอะไรเลยดีแต่พูดแขวะคนอื่นจงทำให้ไม่มีคนคบไม่มีคนนับถือ